Periode 2006 / Project Notes on Phoenix / Opdrachtgever kkTU | HRO  / Locatie Phoenix, Arizona USA / Met Maarten Struijs

Phoenix is de snelst groeiende stad in de USA. De populatie zal zich de komende twintig jaar verdubbelen naar circa 6 miljoen inwoners in 2025. Een cruise van oost naar west, van noord naar zuid, dagen achtereen levert de volgende notities ten aanzien van de sprawl op.

I– urban growth

1.Apache Junction:

mobile homes, mobile homes and more mobile homes. Aan het einde van de stad ligt het Lost Dutchmen StatePark, relikwieën van goudzoekers in de woestijn...

2.Scottsdale:

‘the most livable town in the world’. Rijk en welvarend het betere publiek wordt bediend in een Italiaanse fortificatie van voorzieningen in de openbare ruimte. Hoe werkt de climate-control, de bewaking, de toegankelijkheid van ongewenste bezoekers? Hoe openbaar is dit gebied eigenlijk??? Gelukkig er is ook skin-cabaret.

3.Fountain Hills:

tussen cactussen een eindeloze zee van villa’s en Frank LLoyd’s Taliesin-West.

4.Carefree:

it’s all in the name. Het ruige woestijn landschap draagt letterlijk het wonen tussen het openbaar gebied en de woning is een natuurlijke afstand geschapen. Leisure Lane, Well Way en Restin Road het geluk ligt aan de rand van Phoenix.

5.Sun-City / Youngtown (1968 opgericht door Del Webb)

kent alleen huishoudens metminstens een persoon ouder dan 55 jaar. Sun-City en Youngtown bestaan uit  vrijstaande woningen grenzend aangroene golfbanen een recreatie vijver, een enorme verzameling kerken,ziekenhuizen, begrafenisondernemingen, alles in groene setting. Niets geen gated community maar de leeftijdsgrens en neighbourhod watchers houden de wijkonder controle. In Sun-City zijn geen scholen, is geen kinderopvang of andere kindgerelateerde voorzieningen: daardoor zijn de belastingvoordelen groot. Iedere county stelt immers zijn eigen belasting samen: inwoners van Sun-Citybetalen slechts 6,3% aan belasting tegen de 9% in de rest van de metropool.

6.Tempe is de universiteitsstad bij uitstek lokale gezelligheid, een uitgestrekte maar volgebouwde campus met een paar architectonische hoogstandjes.

6.Mesa is beduidend armer alle woningen zijn gesitueerd achter een hek of muur. Een muur wanneer het om relatieve welvaart gaat, een hek wanneer de armoedezichtbaar wordt. Voorzieningen in ketenbeheer herhalen zich om de zoveel mijl de zogenaamde block-busters.

7.Op de grens met Paradise Valley staat in het indianenreservaat naast een enorm trailerpark een groot casino. Indianen worden hier rijk of arm, t is net Zuid-Afrika. Gasten worden per golf-car naar hun auto teruggebracht.

8.Gilbert: gated communities aan de rand van de laatste (?) akkerbouwvelden. Phoenix is van oorsprong een agrarische nederzetting, ontwikkeld bij de bron (Salt-river). Tegenwoordig wordt de werkgelegenheid gegenereert door technologie, industrie en bouwnijverheid.

9.Phoenix: is verreweg de grootste gemeente in Poenix metropolitan area, maar ookhet oudste en meest verstedelijkte deel. Sky-Harbor en CBD liggen op een steenworp afstand van elkaar, de verschillende centra bedienen ieder een eigen doelgroep.

 

II– fast development by shadow-goverments

De stad ontwikkelt zich mijl voor mijl, de ontwikkelaar maakt de dienst uit het is niet de overheid die bepaalt wat er gebouwd gaat worden. Wel zorgt de overheid via het gemeentelijk belastingsysteem voor de aanleg van dehoofdstructuren: hoofdwegen en snelwegen, water en elektriciteit. De invulling van deze basis wordt gerealiseerd door ontwikkelaars, die optreden als eensoort semi-overheden. Zij dragen ook de zorg voor de ziekenhuizen, de brandweeren de politie, de winkelcentra, nutsvoorzieningen, parken, noem maar op. Het hele areaal aan publieke voorzieningen is geprivatiseerd, waardoor er  zogenaamde ‘shadow-goverments’ kunnen ontstaan, die de dienst uitmaken. Zij kunnen dit doen middels het heffen van ‘belastingen’ / het verrekenen van kosten voor geleverde diensten, het stellen van regels en het controleren daarvan ze zijn niet gekozen maar worden gekocht. Het is dan ook niet verwonderlijk dat iedere vierkante mijl veilig is afgebakend, en dat iedereen, rijk en arm, in allerlei vormen van gated communities woont.

 

III– ‘form follows fear’ extensions

Volgens de lezing van Nan Ellin (2301 2005) illustreert deze ontwikkelingspolitiek de form follows finance: prijzen bepalen hoe de stad zich ontwikkeld. Het overgrote deel van de ontwikkelingen wordt gefinancierd door private investeerders, slechts 4% komttot stand door publieke gelden. Deze ontwikkelingspolitiek is er ook debet aan het feit dat er geen herontwikkelingsplannen voor de oudere delen van de stad, zoals bijvoorbeeld de CBD, worden gemaakt en de stad vooralsnog alleen monofunctioneel lijkt te ontwikkelen. Een gevolg van deze ontwikkelingspolitiekis het escapisme Form follows fear. De angst voor de openbare ruimtevertaalt zich in  het opsluiten binnenshuis en manifesteert zich in gated-communities gericht op een begrenzingvan het individu, optimale veiligheid, bewaakt, afgeschermd in veilige buurten. Daarbij draagt de enorme sprawl niet bij aan het omlaag brengen van obesity rates (extreem overgewichtdoor de grote afstanden die moeten worden afgelegd, de vele uren televisie perdag of het zitten achter de computer), ook het ritalin gebruik onder de jeugd en het aantal psychische problemen van ouderen nemen schrikbarend toe. Fysiek merkbaar is de Hummer in het straatbeeld (bullet-proof cruising), ‘girls and guns’ en skywalks tussen de gebouwen.

 

IV– slow transformation

De enorme groei van Phoenix maakt duidelijk dat er ook naar een andere benadering van de stad zal moeten worden gezocht. De snelle monotone groei van Phoenix leidt tot een grote fragmentatie van de stad, sociale isolatie van de bevolkingen een verslechtering van de kwaliteit van de leefomstandigheden door de toenemende vervuiling. Zo wordt de woon-werk afstand tot het CBD, goed voor een derde van de werkgelegenheid, steeds groter. Slechts een marginaal deel van de bevolking woont nog in of in de directe omgeving van de CBD. Ook leidt de toenemende populatie  voor een explosieve groei van autobezit 3 miljoen mensen meer betekent hier een toenamevan 2,1 miljoen auto’s die de druk op het wegennet zal vergroten en de behoefteaan parkeerplaatsen explosief zal doen toenemen. Dit illustreert de urgentie om op een andere manier na te denken over de (her)ontwikkeling van de stad.

 

In reactie op dit instant urbanisme van de sprawl van Poenix, beargumenteert Nan Ellin een verlangen naar Integral Urbanism (New York, zomer 2006). De extreme functie scheiding die door de oneindige sprawl ten opzichte van de stedelijke voorzieningen is ontstaan, de fysieke angst voor de stad en de leefomgeving, het gebrek aan collectiviteit, zou kunnen worden doorbroken door een meer humaneen pro-actieve benadering van stad en architectuur. Aanwezige kwaliteiten en iniatieven vormen de basis van ontwikkeling. Deze benadering wordt in vijfkwaliteiten omschreven: -hybridity, -connectivity, -porosity, -authenticity,-vulnerability, welke zijn ingebed in de bestaande stedelijke structuur die flow genereert. Flow is de ziel of the character van de plek, deze is te beschouwen als de katalysatorachter de (her)ontwikkeling van de stad.

Nan Ellin heeft samen met haar studenten van Arizona State University onderzoek verricht naar de dynamiek van de CBD en de kansen voor potentiële ontwikkelingals alternatief voor de continue sprawl van Phoenix (zie: SHADE, 2004). In de ontwikkeling die hen voor ogen staat, is de menging van functies een belangrijkissue. Werken gecombineerd met wonen met landschappelijke kwaliteiten, maar ook een menging van suburbane kwaliteiten met landschappelijke elementen in een stedelijke setting (hybirdity), lokale krachten in een mondiale setting, SKY-Harbor in de achtertuin. Historische kwaliteiten kunnen naast nieuwe voortbestaan, oorspronkelijke bewoners leven naast nieuwe. Het planproces wordtals wezenlijk onderdeel van de opgave beschouwd, bottom-up en top-down. Grenzen vervagen in deze benadering, waarin authentieke kwaliteiten worden op waarde geschat. De benadering is meer puntsgewijs in plaats van gebiedsgericht, meer humaan dan megalomaan, een aanjager van ontwikkelingen. Integral Urbanism is een behoedzame en integere benadering voor de ontwikkeling van de stad in zijn volle breedte. Het klinkt bijna te utopisch...

Een analyse van de dynamiek van CBD wijst uit dat de beschikbare locaties legitiem zijn, en dat ontwikkelaars participeren door grond en gebouwen op te kopen. Maar er komt nauwelijks ontwikkeling van de grond. Dan rest de vraag wie grijpt deze kans of wat zet deze ontwikkeling in gang?

 

Vooralsnog zijn het de creatieve ondernemers die de ontwikkelingen in gang durven tezetten, zij het op bescheiden schaal. Op de 40th/ Campbell in Phoenix heeft een creatieve ondernemer een goed lopend restaurant geopend, om vervolgens denabijgelegen block-buster op te knappen tot een trendy winkel annex lunchstrip, met een geweldige ambiance en grote cliëntèle.